“Good Living”

Op weg naar een nieuwe Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV)

De Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening (GSV) is hét beleidsinstrument bij uitstek om onze ambities voor de gebouwen en de publieke ruimte in Brussel te concretiseren.
De GSV vormt het stedenbouwkundig reglementair kader voor het volledige gewestelijke grondgebied, in uitvoering van het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (BWRO). Ze behandelt verschillende thema’s zoals de bouwnormen, bewoonbaarheidsnormen voor woningen en de inrichting van de openbare ruimte. 

De huidige GSV dateert van 2007 en kan geen antwoord meer bieden op alle uitdagingen waar het Gewest het hoofd aan moet bieden. Daarom beschouwt de Brusselse regering de herziening ervan als een prioriteit, in navolging van het hervormde BWRO, dat op 1 september 2019 volledig in werking trad.  

We starten niet van nul. Reeds in de vorige legislatuur werd de hervorming van de GSV opgestart. Een eerste ontwerpreglementering en het bijhorend milieueffectenrapport werd ter raadpleging aan de bevolking voorgelegd in het voorjaar van 2019, en de nodige adviezen van diverse overheidsinstanties werden door de covid met vertraging ingewonnen. In voorjaar 2020 heeft ook de Gewestelijke Ontwikkelings-Commissie (GOC) een advies overgemaakt. Vanuit de evaluatie van deze inspraakronde, en in het kader van een gewijzigde context, zal de aangevatte hervorming van de GSV verder worden uitdiept en verbeterd.

Vele van de uitgebrachte opmerkingen en adviezen hebben waardevolle suggesties opgeleverd. Een impliciet normenkader rond leven en wonen hindert bijvoorbeeld de mogelijkheden om nieuwe woonvormen in praktijk te brengen, zoals gedeeld wonen of co-housing. Of eerder conservatieve regels rond bouwvolumes vormen een hinderpaal in de vernieuwing van het stedelijke weefsel, bijvoorbeeld door slimme verdichting – die compact en leefbaar bouwen combineert met versterking van de open en groene ruimte – te belemmeren. Ook bleek uit de bezwaren en opmerkingen tijdens het openbaar onderzoek en de adviezen die werden uitgebracht door de gemeenten, instanties en de Gewestelijke Ontwikkelingscommissie (GOC) dat de geldigheid van het bijhorende Milieueffectenrapport (MER) voorzichtig moet worden benaderd omdat het onjuistheden en onvolledigheden bevat, hoofdzakelijk inzake de analyse van de socio-economische gevolgen van het ontwerp, maar ook met betrekking tot de wisselwerking van de GSV met andere plannen en programma’s.

Daarnaast is de context fundamenteel gewijzigd. De huidige regering heeft in haar Gewestelijke Beleidsverklaring in juli 2019 nieuwe beleidslijnen uitgezet, die bijvoorbeeld een impact hebben op de inrichting van de openbare ruimte en op de parkeernormen buiten de openbare weg. Ook de bestrijding van de klimaatopwarming en de verbetering van het lokale leefklimaat vraagt een aangepast stedenbouwkundig instrumentarium.

Bovendien beleven we sinds bijna een jaar een ongeziene gezondheidscrisis, die ons het structurele belang aantoont van kwaliteitsvolle gebouwen om te leven, te werken en te leren, gekoppeld aan hoogwaardige buitenruimte in al haar vormen – van het privatieve terras over de gemeenschappelijke tuin naar stedelijke pleinen en groenzones. Goede en gedeelde plekken die ademruimte en een band met de natuur aanbieden, en ten allen tijde een veilige en gezonde ontmoetingsplaats vormen.

Ondertussen kennen we ook de resultaten van de densiteitstudie onder leiding van Benoit Moritz.

Met de vermelde elementen is het duidelijk dat we aan het eerste ontwerp van de GSV uit 2019 nog belangrijke verbeteringen moeten aanbrengen. Wezenlijke aanpassingen, die we een tweede maal ter raadpleging zullen voorleggen. Een kleine stap terug, om een grote stap voorwaarts te kunnen zetten.

Maatschappelijke veranderingen brengen grote uitdagingen, maar ook grote opportuniteiten met zich mee. Daarom gaan we met de vernieuwing van de GSV geen half werk leveren, maar er een instrument van maken dat de ruimte biedt om radicaal vooruit te kijken, voor en met de mensen die er wonen, de mensen die er opgroeien, de mensen die er werken, de mensen die er ondernemen en de mensen die de stad bezoeken. Met als doel om de levenskwaliteit van al deze mensen aanzienlijk te verbeteren zullen we daarom werk maken van een vernieuwde, ambitieuze Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening. Naar analogie met Good Move is ‘Good Living’ dan ook een goede naam die de inhoud en de doelstellingen van deze nieuwe regelgeving goed samenvat.

Via een gedragen en deskundig proces

De eerste raadpleging in 2019 leverde een schat aan inzichten en verbeterpunten. We nemen deze punten alvast mee in de bijwerking van de ontwerp-GSV. Een aangepaste milieueffectenstudie en een tweede publieke raadpleging zullen toelaten het bijgestuurde ontwerp verder te verfijnen.

Maar we gaan ons niet beperken tot de reglementaire raadplegingen om een gedragen en uitmuntend kader uit werken. Onze gewestelijke stedenbouwkundige administratie urban.brussels die vanuit haar expertise de hervorming aanstuurt en coördineert, zal op verschillende manieren bijgestaan worden door een groep externe experten verenigd in een commissie.

Deze externe expertise, met deskundigheid in architectuur, stedenbouw en vastgoedontwikkeling en degelijk geworteld in de Brusselse praktijk, zal de belangrijkste inhoudelijke thema’s en uitdagingen uitdiepen en de administratie voeden met vernieuwende ideeën en grondig onderzoek naar toekomstbestendige regels. We betrekken verschillende actoren uit de academische wereld, het middenveld, de publieke en de private sector om op die manier gaandeweg de voorstellen te toetsen aan brede inzichten vanuit de samenleving, nog voor het tweede openbaar onderzoek zal plaatsvinden.

Vanzelfsprekend doen we daarnaast permanent beroep op de grote kennis die er binnen de Brusselse instellingen aanwezig is. We raadplegen op een permanente en structurele manier onder meer het team van de Brussels Bouwmeester, het gewestelijk expertisecentrum Perspective en de Brusselse gemeenten.

Deze commissie zal dus samen met urban.brussels het nieuwe ontwerp van de GSV maken.

De formele procedure voor goedkeuring, wijziging en opheffing van de GSV wordt nauwkeurig omschreven in het BWRO. Ze bevat een uitwerkings-, openbaarmakings- en raadplegingsfase, een fase voor de goedkeuring met of zonder wijzigingen en een laatste fase met de raadpleging van de Raad van State en de definitieve goedkeuring van het ontwerp.
Een lang traject, dat een zorgvuldige totstandkoming van deze belangrijke regelgeving moet garanderen.

In grote lijnen omvat dit traject volgende stappen:

• Eerste jaarhelft 2021: inhoudelijke uitwerking van het gewijzigd ontwerp van GSV en milieueffectenstudie
• Zomer ’21: goedkeuring door de Regering van het nieuwe ontwerp, in eerste lezing
• Najaar ’21: openbaar onderzoek en verzoeken tot advies van de gemeenten, instanties, het Vlaams Gewest
• Voorjaar 2022: adviesaanvraag aan de Gewestelijke Ontwikkelings-Commissie (GOC)
• Najaar ’22: goedkeuring door de Regering van het voorontwerp van GSV, in tweede lezing
• Najaar ’22: adviesaanvraag bij de Raad van State
• Begin 2023: definitieve goedkeuring en
• Midden 2023: inwerkingtreding van de nieuwe GSV

 

Met tussentijdse verbeteringen, onder meer via het besluit ‘Vrijstellingen’

Het uitgebreide traject naar de nieuwe GSV belet geenszins om in tussentijd waar mogelijk verbeteringen aan te brengen aan het huidig regelgevend kader.

Momenteel is urban.brussels bezig met een eerste aanpassing van het besluit ‘handelingen en werken van geringe omvang’, of ook genoemd het besluit ‘vrijstellingen’.

Bepaalde werken zijn via dat besluit vrijgesteld van vergunning, voor zover ze de GSV naleven.

Ter vermindering van de planlast en om bepaalde ingrepen te stimuleren en minder omslachtig te maken, zijn bij het eerste ontwerp van GSV al heel wat bijkomende vrijstellingen naar voor geschoven. Een aantal van die vrijstellingen kunnen al doorgevoerd worden op basis van de bestaande GSV en zullen dus prioritair toegelaten worden.

Het gaat daarbij onder meer over:

• de omzetting van het Europees wetboek voor elektronische telecommunicatie;
• implementatie van energie uit hernieuwbare bronnen om de energietransitie te stimuleren;
• bepaalde tijdelijke handelingen en werken, waaronder de tijdelijke bezettingen.

Tegen deze zomer zou een eerste aangepast besluit ‘vrijstellingen’ reeds van kracht moeten zijn.

Dit besluit zal een belangrijke stimulans zijn voor innovatieve tijdelijke bezettingen, waarvan we de laatste jaren zien dat ze via een bottom-up benadering een essentiële bijdrage leveren aan de stedelijke vernieuwing.

De ontwikkeling van de nieuwe GSV met een ruime inbreng van alle Brusselaars en vele actoren, moet onze stad een gepast kader geven zonder regelneverij, zodat ze zich in alle creativiteit en met respect voor het samen-leven verder kan ontwikkelen als kosmopolitische, ondernemende en ruimdenkende stad!

 

Een doorgedreven vereenvoudiging en volledige digitalisering van de stedenbouwkundige vergunningsprocedures

Met de ordonnantie van 30 november 2017 tot hervorming van het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening en van de ordonnantie van 5 juni 1997 betreffende de milieuvergunningen en tot wijziging van aanverwante wetgevingen heeft de vorige Regering reeds een belangrijke en omvangrijke hervorming ingezet van het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (hierna ‘BWRO’).

Deze oefening tot rationalisering en vereenvoudiging van de stedenbouwkundige vergunningsprocedures moet verdergezet worden. In vergelijking met Vlaanderen en Wallonië duurt het in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nog steeds te lang om een stedenbouwkundige vergunning te verkrijgen en worden de procedures als te rigide ervaren.

Na een eerste feedback van de gemeenten en onze eigen administratie urban.brussels, waarvan we de resultaten deze zomer kunnen presenteren, starten we binnenkort met een diepgaande (externe) evaluatie van de laatste hervorming van het BWRO waarbij alle mogelijke betrokken actoren (burgers, architecten, promotoren, advocaten, gemeentelijke en gewestelijke administraties…) geraadpleegd zullen worden. We gaan zonder taboes op zoek naar efficiëntiewinsten, met als doelstelling om snelheid, kwaliteit én inspraak van het publiek te verzoenen. Een performante vergunningsprocedure is essentieel om investeringen en een duurzame ontwikkeling van het Gewest te garanderen.

Op basis van de resultaten van de evaluatie, zullen we voorstellen formuleren ter verbetering en vernieuwing van het BWRO, met het oog op een consistente, efficiënte en snellere afhandeling van vergunningaanvragen.

In dit verhaal vormt digitalisering een cruciale hoeksteen. In november 2020 werd het digitaal loket voor de indiening van vergunningsaanvragen “MyPermit” opengesteld voor publiekrechtelijke rechtspersonen. Dit loket wordt het komende jaar verder ontwikkeld en gefaseerd uitgebreid, zodat in 2022 alle vergunningsaanvragen digitaal ingediend kunnen worden. Bijzondere aandacht zal daarbij besteed worden aan de begeleiding van de gemeenten. Op die manier zal Brussel op het vlak van stedenbouw eindelijk de 21ste eeuw kunnen binnenstappen!

‘Good Living’ zal de leidraad en de houvast zijn om Brussel de stedenbouwkundige transitie samen van Brussel van een stad op mensenmaat te volbrengen.

“Ik kijk uit naar de belangrijke denkoefening die we samen zullen doen, naar het resultaat in de vorm van een vernieuwde GSV en naar de positieve effecten hiervan op de levenskwaliteit van alle Brusselaars,” Pascal Smet.