Plan Atelier: een werkruimte voor alle kunstenaars

De VGC ondersteunde een onderzoek dat bottom-up door kunstenaarscollectief Level Five/Permanent werd uitgevoerd naar de ateliernoden van kunstenaars in Brussel. Daaruit blijkt dat meer dan de helft van de kunstenaars geen eigen werkplek heeft en van thuis uit werkt. Drie kwart van deze kunstenaars heeft daarvoor geen aparte ruimte ter beschikking in huis en moet dus noodgedwongen in de woonkamer aan de slag. De meerderheid geeft aan dat dit niet bevorderend is voor hun praktijk. Een atelier is dus onmisbaar voor kunstenaars. De meest aangegeven reden voor thuiswerk is omdat kunstenaars geen geschikte ruimte vinden of omdat ze daarvoor niet de financiële middelen hebben.

Brussel is één van de artistieke hotspots in de wereld, maar als artiest een geschikt atelier vinden is steeds moeilijker. We mogen niet enkel inzetten op presentatie van kunst en cultuur, maar moeten ook werkruimte voor de makers in de stad voorzien. Daarom lanceren we nu een concrete strategie: “Plan Atelier”.

“Brussel is één van de artistieke hotspots in de wereld met een internationale aantrekkingskracht en daar zijn we terecht trots op. Maar door de recente stadsontwikkeling merken we dat veel artiesten en kunstenaars moeilijker een geschikte atelierruimte vinden. Als we Brussel culturele hoofdstad willen noemen in 2030 moeten we nu onze verantwoordelijkheid nemen. We mogen niet enkel inzetten op presentatie, maar ook op werkruimte voor de makers in deze stad. Tijdens deze legislatuur zal het creëren van atelier- en werkruimte voor kunstenaars meer dan ooit centraal staan. Dat is immers wat kunstenaars in de eerste plaats vragen.Daarom lanceer ik op basis van het onderzoek Plan Atelier, een concrete strategie om er samen met verschillende Brusselse overheden en spelers voor te zorgen dat op termijn elke Brusselse kunstenaar die een atelier nodig heeft ook de toegang krijgt tot betaalbare en kwalitatieve ruimtes,” zegt VGC-collegelid bevoegd voor Cultuur Pascal Smet. 

Kunstenaars zijn nomaden in de stad

Uit de resultaten van het onderzoekt blijkt dat de helft van de professionele kunstenaars niet kunnen rondkomen van hun praktijk alleen maar het merendeel wel meer dan 30 uur per week aan hun praktijk besteed. Multiple job holding maakt deel uit van het kunstenaarschap, soms uit interesse, meestal uit financiële noodzaak. Kunstenaars met een atelier geven zeker de helft van hun inkomen uit aan woon- en werkruimte. Onze kunstenaars zijn een kwetsbare groep gebleken tijdens deze crisis, dat toont deze bevraging nogmaals aan.

Er zijn steeds meer tijdelijke projecten die ertoe leiden dat een grote groep kunstenaars hun plek in de stad telkens opnieuw verliezen en nomadisch door de stad trekken. Dat maakt hen vatbaar voor instrumentalisering en zorgt dat ze vaker bezig zijn met het hoofd boven water houden dan met hun kunstenaarspraktijk. Betaalbare ruimte wordt bovendien schaarser, de periodes van tijdelijk gebruik in het kader van leegstand steeds korter. Onder invloed van speculatie en stijgende vastgoedprijzen verplaatst de beschikbare ruimte zich steeds meer buiten het stadscentrum.

VGC voorziet 1 miljoen euro

De afgelopen jaren heeft de VGC reeds meer dan een miljoen aan middelen geïnvesteerd in het creëren van atelierruimtes binnen en buiten het eigen patrimonium. Zo opende de VGC het eigen atelierhuis Gallait in Schaarbeek en gaf het subsidies voor het renoveren of creëren van atelierruimtes bij organisaties als Needcompany, Ultima Vez, Peeping Tom, HISK en Recyclart. Binnen het eigen patrimonium van de VGC staan de gemeenschapscentra tijdens de zomer vaak leeg. Sinds 2017 werd er daarom 7000 m2 ter beschikking gesteld aan 75 kunstenaars of collectieven via zomerresidenties. Volgende maand volgt een nieuwe open oproep voor zomerresidenties én komt het atelierhuis Gallait opnieuw vrij voor een meerjarige residentie.